Welkom
Volgens Bartjens is hét vaktijdschrift voor de praktijk van het reken-wiskunde-onderwijs. De inhoud van de artikelen is een toegankelijke mix van theorie, didactiek en praktijk, bedoeld voor leerkrachten, rekencoördinatoren, pabo-studenten, opleidingsdocenten, onderzoekers, adviseurs, ontwikkelaars en andere professionals die geïnteresseerd zijn in het reken-wiskundeonderwijs.

Draad van Ariadne Bekijk ze allemaal
Word abonnee
Bekijk hier de mogelijkhedenRedactie
Neem contact op met de redactie
Kijken naar kinderen
Annette Markusse en Iris Verbruggen
Schooljaar 2023-2024 is opgestart, met wellicht een nieuwe klas voor je. Hoe kijk jij naar je (nieuwe) leerlingen? Ben je nieuwsgierig naar wat die leerlingen na hun zomerpauze allemaal in hun mars hebben?
_w400_h260_bgtop.jpg)
Kijken naar kinderen loont
Eerst kijken, dan pas handelen in de rekenles
Belinda Terlouw
In dit artikel bespreekt Belinda Terlouw de methodiek Kijken naar Kinderen. Ze laat in een gesprek met een onderwijsbegeleider en een leerkracht zien hoe deze methodiek positieve ontwikkelingen in de school stimuleert. Zowel voor het leren van de leerling als voor het leren van de leerkracht.

Nieuwsgierigheid als voorwaarde
Rekencoördinator aan het woord
Melanie Donken- Baijense
Na een opleiding van anderhalf jaar studeerde ik in februari 2023 af als rekencoördinator aan de Hogeschool KPZ. Tijdens mijn opleiding ben ik heel anders tegen het reken-wiskundeonderwijs gaan aankijken. Rekenonderwijs is niet alleen het volgen van de methode, in de hoop dat al je leerlingen goed meekomen en de doe...

Kijken naar kinderen
Bewijs uit het gerijmde
Jaap van Lakerveld | Illustratie: Helen van Vliet
Of een kind nog op zijn vingers telt,
Of stiekem op de knokkels tellen moet,
Wat een opdracht met de motivatie doet,
Welk kind er vragen aan de orde stelt,
In competitie, of op gelijke voet,
Wie geïnteresseerd kijkt, of gekweld,
Wie als eerste haar resultaten meldt,
Of een groepje met haar ideeën voedt.
...
_w400_h260_bgtop.jpg)
Kijken naar rekensterke kinderen
Paula Brusse
‘Heb je een vraag? Ga maar verder met iets wat je wel al weet, we bespreken je vraag later.’
De sterke rekenaars worden tijdens de rekenles vaak aan hun lot over gelaten en met pluswerk op de gang gezet (Keijzer, & Hotze, 2020). Paula Brusse onderzocht hoe het anders kan.

Beter rekenonderwijs? Verbind vakinhoud met teamleren!
Marianne Soeters en Geeske Hoogenboezem
De afgelopen twee jaar zijn de rekenresultaten op basisschool ter Does in Hoogmade sterk verbeterd. In 2020 lag het groepsgemiddelde bij de methodeonafhankelijke toetsen in de meeste groepen op IV of V. In 2022 was dit niveau gestegen naar I+. Om tot een dergelijke groei te komen, hebben we gewerkt aan kennis van re...

Draad van Ariadne september 2023
Wiskunde voor kinderen van 4 tot 12 jaar
Anneke van Gool, Anneke Noteboom, Corinne Harten, Annette Markusse, Pauline van Vliet, Cathe Notten, Petra Schalwijk-Flapper, Tamara Leszijnski, Ilse van Gils.
Hier vind je de Draad van Ariadne van september 2023.

Samen op onderzoek
Meten en meetkunde in de onderbouw
Annet Voskuil
In mijn ideale kleutergroep leren kinderen vanuit verwondering en nieuwsgierigheid, waarbij ze allerlei ervaringen en ontdekkingen opdoen én waarbij alle doelen aan bod komen. Dit kan op verschillende manieren en in allerlei vormen, bijvoorbeeld via meten en meetkunde. In dit artikel vertel ik je hier meer over.
...

Kijken naar een verzameling kinderen
Volgens het boekje
Marc van Zanten
Vanaf de jaren ’60 van de vorige eeuw werden in landen wereldwijd vernieuwingen doorgevoerd in het wiskundeonderwijs. Deze hervormingen raakten bekend onder de naam New Math.
_w400_h260_bgtop.jpg)
Kinderen kijken naar analogie
Cijfers & Letters
Gerhard Hartdorff
Kinderen kunnen alleen vaardig worden in het toepassen van rekenprocedures als die vaak worden geoefend. Hierbij maakt het niet uit of het gaat om standaardprocedures zoals kolomsgewijs of cijferend rekenen of om handige hoofdrekenstrategieën. Ze moeten allemaal regelmatig worden geoefend zodat de rekenprocedures la...

Wat is de geheime regel?
Pabostudenten lopen over een getallenlijn en vinden de regels
Michiel Veldhuis en Sonja Stuber
In het project FunThink1 werken leraren, onderzoekers en lerarenopleiders uit vijf Europese landen samen aan de ontwikkeling van functional thinking. Het denken en redeneren over functies en relaties staat hierbij centraal. In dit artikel wordt verslag gedaan van een activiteit die voor de bovenbouw van de basisscho...

Welk tafeltje is groter?
Frans van Galen en Yvette Schenk - Stegehuis
Kun je met losse blaadjes je tafeltje opmeten? Frans van Galen en Yvette Schenk laten zien dat deze open vraag kan leiden tot discussies over verschillende aspecten van het begrip oppervlakte. In dit artikel zijn video's van de les toegevoegd.
Wie de les zelf wil geven, kan hier het lesplan downloaden.

De goede weg
Groetjes van groep 3
Lia van Diem | Illustratie: Helen van Vliet
Het onderwerp vandaag is plaatsbepalen. Voor de kinderen van groep 3 is dat best pittig. Ik begin dan ook met een makkelijke vraag: Wie van jullie is er weleens in een doolhof geweest?
_w400_h260_bgtop.jpg)
Een nieuw schooljaar is weer van start
Van de voorzitter
Jenneken van der Mark
Een schooljaar waarin weer van alles op de agenda komt, ook voor ons als NVORWO.

De actualitijd van het rekenonderwijs
Verslag van de NVORWO-dag 2023
Marike Barendregt
Ieder jaar organiseert de NVORWO voor haar leden de NVORWO-dag. Deze dag begint altijd met de jaarvergadering. Daarna kunnen verschillende workshops worden gevolgd en is er gelegenheid om met andere NVORWO-leden ervaringen uit te wisselen. In dit artikel wordt verslag gedaan van de NVORWO-dag die op 14 april 2023 in...

Volgens Bartjens Ontwikkeling en Onderzoek september 2023
Ronald Keijzer
Bij ieder nummer van het tijdschrift Volgens Bartjens verschijnen twee artikelen in Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek. Deze verdiepende artikelen zijn op de site van Volgens Bartjens beschikbaar.

Reken-wiskundige factchecking voor leerlingen in het primair onderwijs
Een belangrijke vaardigheid voor de toekomst
Stanja Oldengarm en Marc van Zanten
We leven in een snel veranderende informatiemaatschappij. Met ICT en social media hebben we altijd en overal toegang tot nieuws en andere informatie. Iedereen kan zelf informatie plaatsen en verspreiden. De keerzijde hiervan is dat nepnieuws en misleidende informatie een steeds groter probleem wordt. Kritisch denken...

Studielast en contacttijd rekenen-wiskunde op de lerarenopleiding basisonderwijs (2009-2023)
Ronald Keijzer
Dit artikel geeft het achtste overzicht van de studielast en de contacttijd rekenen-wiskunde op de lerarenopleiding basisonderwijs. De afgelopen zeven edities (2009-2021) van dit onderzoek lieten zien dat de opleidingen geweldig verschillen als het om studielast en contacttijd gaat. Dit beeld is ongewijzigd voor de ...

Het mooie wiskundige bouwwerk als springplank voor de leraar
Els Van Emelen en Michèle Dexters
Het mooie wiskundige bouwwerk was het vertrekpunt voor ons praktijkonderzoek van de laatste twee jaar. Door observaties in klassen en gesprekken met leraren en lerarenteams, ontdekten we hoe leerlingen slechts beperkte cognitieve schema’s voor wiskunde ontwikkelen. We brachten mogelijke oorzaken in kaart.
Vanuit d...

Overtuigingen van leraren in groep 1 en 2 met betrekking tot het reken-wiskundeonderwijs
Jessie Canjels en Ronald Keijzer
De visie of overtuiging van leraren op het reken-wiskundeonderwijs is mede bepalend voor de inrichting van het onderwijs. Dat geldt met name voor leraren in groep 1 en 2. In het hier beschreven onderzoek gingen we na wat de visie of overtuiging van leraren op het reken-wiskundeonderwijs is en hoe die bepalend is voo...

Conceptueel kijken naar breuken
Ronald Keijzer
Kennis van het rekenen met breuken is nauwelijks van belang voor maatschappelijk functioneren. Dat ligt anders voor conceptuele kennis van dit domein. Dat is nodig om verder greep te krijgen op de wiskunde in het voortgezet onderwijs.
Een spel dat zich richt op het schattenderwijs positioneren van sommen met breuke...

Rekenschap van taal
Annette Markusse en Iris Verbruggen
Dit themanummer gaat over de verbinding tussen rekenen en taal. Het gaat over het idee dat je taal nodig hebt om te kunnen denken, en om daarover met anderen te kunnen praten. Als leerkracht zul je daarom tijdens de rekenles altijd oog moeten hebben voor de talige kant van het vak. In deze Volgens Bartjens kun je le...

Laat de leerling aan het woord
Leren verwoorden van wiskundig denken
Nanke Dokter
Een leerkracht geeft les over breuken.
Leerkracht | Dus in het plaatje hiernaast zijn er drie van de acht, drie van de acht, drie achtste, is roze gekleurd. |
Leerkracht | K. |
Leerling K. | Maar dan zijn het er toch vijf? |
Leerkracht |
Vijf, wat zijn er vijf? |
Leerling K. | Die pannenkoek of piz... |

Krantentaal
Frans van Galen en Bart Bronkhorst
De ene krant gebruikt procenten, de andere breuken of verhoudingentaal. Klopt het wat ze schrijven? Frans van Galen en Bart Bronkhorst beschrijven hoe leerlingen krantenberichtjes vergelijken. In dit artikel zijn video's van de les toegevoegd.
Wie deze lessen zelf wil geven, kan hier het materiaal downloaden.
lespl...

Wiskundetaal
De verrassende taal van getallen
Marc van Zanten
De leerlingen leren wiskundetaal gebruiken, zo staat het kort en bondig in de huidige kerndoelen. Achter dat korte zinnetje gaat echter een hele wereld schuil. In dit artikel laat de auteur zien welke verassingen de taal van getallen voor kinderen in petto heeft en wat je als leraar kunt doen om het leren van die wi...

We moeten onze rekenlessen taliger maken
Volgens... de onderwijsadviseur
Annette Markusse
Pieter Gerrits is onderwijsadviseur bij de Onderwijsontwikkelaar en redactievoorzitter van JSW. Hij pleit voor veel aandacht voor taal tijdens de rekenles. Annette Markusse ging hierover met hem in gesprek.

Hetzelfde anders
Groetjes van groep 4
Lia van Diem | Illustratie: Helen van Vliet
Er gaan steeds groepjes kinderen met mij mee om te rekenen. Zo ook deze vier: Lou, Lennox, Sef en Olivia. Ze moeten oefenen met tafelsommen dus ik heb twee dozen met vertiblocks erbij gepakt.

Draad van Ariadne mei 2023
Wiskunde voor kinderen van 4 tot 12 jaar
Anneke van Gool, Anneke Noteboom, Corinne Harten, Annette Markusse, Pauline van Vliet, Cathe Notten, Petra Schalwijk-Flapper, Tamara Leszijnski.

Rekenen met nieuwkomers
Rekencoördinator aan het woord
Ilse Roozen en Reni Timmermans
Rekenonderwijs aan nieuwkomers kent specifieke uitdagingen. Kinderen kunnen traumatische ervaringen hebben waardoor ze niet aan leren toekomen. De verschillen in vaardigheid zijn groot, bijvoorbeeld omdat kinderen in vluchtelingenkampen nauwelijks of geen onderwijs hebben genoten. Maar voor allen geldt dat de mate w...

NT2-leerlingen meenemen in de rekeninstructie
Lobke de Boer en Emma Huizer
Lobke de Boer en Emma Huizer ervaarden in hun stageschool dat een rekenles geven aan een grote NT2-populatie, waarvan Nederlands de tweede, soms de derde (of zoveelste) taal is, voor uitdagingen zorgt. Ze grepen deze uitdagingen aan om voor een opdracht in hun opleiding wetenschappelijke literatuur hierover naar pra...

Chat/GPT en het verband tussen rekenen en taal
Cijfers & Letters
Gerhard Hartdorff
De laatste tijd is er veel te doen rondom het K.I. programma Chat/GPT. Het kan allerlei soorten teksten opleveren, afbeeldingen genereren, maar ook rekenkundige opgaven produceren.

Oefenen, ook zinvol voor sterke rekenaars
Reactie op ‘Oefenen: waarom, wat, wanneer, wie en hoe?’
Suzanne Sjoers
In de vorige Volgens Bartjens (jaargang 42, nummer 4) stelde Willem Vermeulen in het artikel ‘Oefenen: waarom, wat, wanneer en hoe?’ dat het bij oefenen zinvol is om te differentiëren. Daar ben ik het volledig mee eens. Maar over hoe dat oefenen er voor de groep (potentieel) sterke rekenaars uitziet, verschillen we ...

Een universele taal
Volgens het boekje
Marc van Zanten
Letters kunnen samen woorden vormen, en woorden kunnen worden gecombineerd tot zinnen. Evenzo kunnen cijfers worden gecombineerd tot getallen, die samen met andere wiskundige symbolen rekenzinnen kunnen vormen als 20 + … = 28 of vergelijkingen als 2x + 5 = 12. Net zoals woorden en zinnen, kunnen ook getallen en reke...

Wiskundige communicatie
Ronald Keijzer
In het reken-wiskundeonderwijs moet er aandacht zijn voor de reken-wiskundetaal, maar ook voor de wiskundige communicatie die op het eerste gezicht minder talig is. Dit sluit aan bij de zoektocht in het reken-wiskundeonderwijs naar betekenisvolle situaties waarin de wiskunde een rol speelt.

De rekencoördinator; spil voor goed rekenonderwijs
NRCD 2023, een terugblik
Susanne der Kinderen, Jiska van Hall en Ronald Keijzer
Vrijdag 24 maart 2023 is voor de 9e keer de Nationale RekenCoördinatoren Dag (NRCD) georganiseerd. De organisatie wordt vanaf dit jaar vormgegeven vanuit een samenwerking tussen de NVORWO en het Lectoraat Rekenen Wiskunde van Hogeschool IPABO, Amsterdam. Tijdens de NRCD is aan het thema ‘De rekencoördinator; spil vo...

Rekenschap van taal
Bewijs uit het gerijmde
Jaap van Lakerveld | Illustratie: Helen van Vliet
Als ik na plussen en wat minnen
Mijzelf eens rekenschap zou geven
Van hoe ik later in mijn leven
Iets met jou samen kan beginnen