Welkom
Volgens Bartjens is hét vaktijdschrift voor de praktijk van het reken-wiskunde-onderwijs. De inhoud van de artikelen is een toegankelijke mix van theorie, didactiek en praktijk, bedoeld voor leerkrachten, rekencoördinatoren, pabo-studenten, opleidingsdocenten, onderzoekers, adviseurs, ontwikkelaars en andere professionals die geïnteresseerd zijn in het reken-wiskundeonderwijs.

Draad van Ariadne Bekijk ze allemaal
Word abonnee
Bekijk hier de mogelijkhedenRedactie
Neem contact op met de redactie
Rekenangst is geen leerlingkenmerk
Interview met Kees Hoogland
Annette Markusse
Op 2 juni 2021 werd Kees Hoogland officieel geïnstalleerd als lector binnen het lectoraat Wiskundig en Analytisch Vermogen van Professionals van Hogeschool Utrecht. Hoog tijd voor een interview met deze kersverse lector.

Rekenen-wiskunde is en blijft een uitdagend gesprek
Samen met kinderen generaliseren en voorspellen
Agnes van Doesburg, Inge de Rooij en Sia van Schie
Met wiskundig denken en redeneren kun je niet vroeg genoeg beginnen. In dit artikel laten de auteurs zien dat kinderen al op jonge leeftijd uitgedaagd kunnen worden om na te denken over wiskundige concepten. Door samen te zoeken naar het gemeenschappelijke in verschillende telsituaties kunnen kinderen aangezet worde...
Handig en schattend rekenen in EDI-perspectief
Adri Treffers
Handig en schattend rekenen behoren tot de kerndoelen van het rekenen op de basisschool. Men mag dus verwachten dat in de actuele rekenmethodes de nodige zorg aan deze centrale basisvaardigheden wordt besteed. Of en op welke wijze dit in de methode ‘Getal en Ruimte junior’ gebeurt die volgens het concept van explic...

Rekenen met het hoofd
Bewijs uit het gerijmde
Jaap van Lakerveld | Illustratie: Marjolijn Brouwer
Twee schelpen en twee lellen
Elk tweetal vormt een oor.
Dat is samen één gehoor
En er zijn nog meer stellen.
Zo hebben we twee ogen
Die samen heel veel zien
Met alle lol van dien
En één gezichtsvermogen
En dan is er de hersenpan
Met lobben, kwabben, cellen,
Meer dan een mens kan tellen,
Of zich maar...

Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek september 2021
Ronald Keijzer
Bij ieder nummer van het tijdschrift Volgens Bartjens verschijnen twee artikelen in Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek. Deze verdiepende artikelen zijn alleen online beschikbaar. Bij dit nummer gaat het om een bijdrage van Carolien Duijzer en een van Adri Treffers. Duijzer schrijft over haar promotieonderz...
Onderwijskunde en vakdidactiek, versterking of spanningsveld?
Willem Vermeulen
Echte eigen producties van kinderen kunnen het inzichtelijk leren rekenen sterk bevorderen. Maar past dat wel binnen de mogelijkheden van de directe instructiemodellen die op veel scholen worden toegepast? In dit artikel gaat Willem Vermeulen in op deze vraag.

Directe instructie in ‘Getal & Ruimte Junior’
Met de leergang van procenten als voorbeeld
Adri Treffers
In dit artikel worden de leergang procenten in de nieuwste versie van de methode de ‘Wereld in Getallen’ en die in de methode ‘Getal & Ruimte Junior’ vergeleken.

Van beweging naar begrip: redeneren over grafieken in het reken-wiskundeonderwijs
Carolien Duijzer
Carolien Duijzer onderzocht in haar promotieonderzoek hoe het redeneren van leerlingen in groep 7 over afstand-tijdgrafieken kan worden bevorderd in het reken-wiskundeonderwijs op de basisschool.

Coryfeeën met ideeën
Online symposium NVvW 2 oktober 2021
Marjolein Kool
Het symposium van de werkgroep ‘Geschiedenis’ van de Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren heeft dit jaar een bijzondere bijdrage van Margriet van der Heijden, wetenschapsjournalist van NRC Handelsblad, over haar prachtige dubbelbiografie ‘Denken is verrukkelijk’ van Tatiana Afanassjewa en Paul Ehrenfest.
Er s...
Volgens het boekje?
Annette Markusse
We hebben in Nederland prachtige methoden voor de dagelijkse rekenen-wiskundeles. Ze staan boordevol met gevarieerde opgaven, geordend in een doordachte opbouw en voorzien van allerlei nuttige aanwijzingen voor de leerkracht. De methoden zijn van grote waarde bij het volgen en bewaken van het niveau van ons reken-wi...

Volgens… de onderwijsadviseur
Jenneken van der Mark
Het begeleiden van scholen bij het verzorgen van goed rekenonderwijs is veelzijdig. De verscheidenheid en daarmee eigenheid van scholen maakt dat geen traject hetzelfde is en kan zijn. Jenneken van der Mark neemt ons mee in haar werk. Ze laat zien dat het is altijd een uitdaging is om samen met een school te onderzo...

Bewijs uit het ongerijmde
Jaap van Lakerveld | Illustratie: Marjolijn Brouwer
Huisdichter Jaap van Lakerveld schreef twee gedichten naar aanleiding van het thema Volgens het boekje? van deze Volgens Bartjens.

Volgens het boekje
Het mannetje op de getallenlijn
Marc van Zanten
Optellen en aftrekken vind ik twee handen op één buik. Als je een optelling weet, bijvoorbeeld 4 + 3 = 7, kun je de bijbehorende aftrekking ervan afleiden: 7 – 3 = 4. In vakjargon noemen we aftrekken de inverse bewerking van optellen. Eenvoudiger gezegd: aftrekken is het omgekeerde van optellen. De min drie uit de ...

Met eenvoudige middelen kinderen aan het denken zetten
Cijferkaartjes in groep 5
Ronald Keijzer en Milou van Vliet
Ronald Keijzer en Milou van Vliet laten in dit artikel zien wat er kan gebeuren als je een keer niet volgens het boekje werkt. Ze beschrijven hoe je met cijferkaartjes en open vragen kinderen kunt uitdagen om te redeneren over getallen en hun onderlinge relaties.

Op Rekenreis met de Grote Rekendag
‘Juf, je zei dat we de hele dag gingen rekenen, maar we hebben bijna geen sommetjes gemaakt!’ - Leerling groep 3-4
Nicolien van Haeften, Bartjan Vollmuller, Cody Wijkhuijzen, Vincent Jonker en Monica Wijers
Op 24 maart vond de Grote Rekendag 2021 plaats met het thema ‘Op rekenreis’. Basisschoolkinderen hebben gewerkt aan rekenkundige activiteiten die plaatsvinden in hun eigen belevingswereld. De gehele dag stond in het teken van onderzoekend leren gekoppeld aan de realiteit. In dit artikel worden de ervaringen van leer...

Cultureel erfgoed door een meetkundige bril
Ronald Keijzer, Alette Lanting, Anja Kuiken
Waarom zou je iedere dag rekenen uit een boekje als er buiten zoveel moois te beleven valt? Wiskunde is immers overal. Bijvoorbeeld in een kerk of een ander groot en oud gebouw. In dit artikel laten de auteurs zien dat een bezoekje aan zo’n gebouw de moeite waard is. De meetkunde ligt er voor het oprapen.
...

Draad van Ariadne mei 2021
Wiskunde voor kinderen van 4 t/m 12 jaar.
Anneke van Gool, Anneke Noteboom, Annette Markusse, Corinne Harten, Geeke Bruin-Muurling, Marike Verschoor, Pauline van Vliet & Cathe Notte
De rubriek 'Draad van Ariadne' bestaat uit 4 pagina's in het midden van het blad Volgens Bartjens.
De Draad van Ariadne speelt zich deze keer buiten af.
Bekijk hier de pdf van de Draad van Ariadne.

De referentiematentoolkit
Marike Verschoor, Marc van Zanten en Stanja Oldengarm
Om rekenwiskundige informatie die je in het dagelijks leven tegenkomt naar waarde te kunnen schatten, is het handig om een set referentiegegevens paraat te hebben. In een online werkgroep op de Panama-conferentie 2021 gingen deelnemers, en van sommigen ook hun kinderen, op zoek naar hun eigen persoonlijke referentie...

Eenvoudig delen door een breuk, via de verhoudingsgedachte.
Steven Hopman
'Eeeh, hoe was het ook alweer: vermenigvuldigen met een breuk is delen… Nee, eeeh delen door een breuk is vermenigvuldigen…’
Ook als het op rekenen aankomt is het meestal niet handig om een rekenregel domweg ‘volgens het boekje’ toe te passen. Een typisch voorbeeld hiervan is: delen door een breuk is vermenigvuldig...
_w400_h260_bgtop.jpg)
Elke keer weer
Groetjes van groep 4
Lia van Diem
In de handleiding lees ik dat er een begin gemaakt gaat worden met de tafel van vijf. De tafel van 1, 2 en 10 zijn al aan de beurt geweest. In groep 4 besluit ik om te beginnen met ‘warm te draaien’. ‘Pak allemaal je wisbordje maar’, zeg ik. Dat vindt iedereen altijd leuk dus dat is zo gepiept. ‘Eerst gaan we de tie...
_w400_h260_bgtop.jpg)
Kletsende kubussen in de klas
Moniek Warmer
Leerlingen doorzoeken het lokaal nauwkeurig. Kasten worden uitgepakt en opbergboxen verschoven. Soms roept een kind: ‘Is dit nu een driehoek of toch een piramide?’ of ‘Heeft al iemand een kubus gevonden?’ ‘Hoe praat een rechthoek eigenlijk?’ en ‘Wat voor karakter heeft een cirkel? Is die lief of juist een stiekemerd...
Rekencoördinatoren hebben een goed verhaal
De opmaat voor een nieuwe rubriek in Volgens Bartjens
Belinda Terlouw
In deze Volgens Bartjens mag het werk van de rekencoördinator niet ontbreken. Deze heeft immers een belangrijke rol als het gaat om de wijze waarop de reken-wiskundemethode op de basisschool wordt ingezet. Hoe strikt houden we ons aan het boekje? Waar volgen we de methode en waar laten we haar los? Vooral wanneer er...

Het =-teken gebruiken, niet meer en niet minder!
Henk Logtenberg
Soms moet je als leerkracht wel eens ‘buiten het digitale boekje gaan’. Want ‘hoe rijker de elektronische leeromgeving is, hoe beter de leerkracht moet zijn die hem gebruikt’ (Kool, 2018). Schakel als leerkracht je gezonde reken-wiskundeverstand, óók bij het gebruik van digitale reken-wiskundemethoden, niet uit!
...
_w400_h260_bgtop.jpg)
Van de voorzitter - mei 2021
Jenneken van der Mark
Bekomend van een prachtige studiedag en jaarvergadering schrijf ik deze column.
Op de dag van de studiedag werd Nederland gewekt met een persbericht over het Peil.Rekenen-wiskunde onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs. Hiervan hadden wij enkele uren daarna de primeur op onze studiedag. Een heldere uitleg van...

Reken-wiskundeonderwijs in 3D. Verslag van de 39e Panama-conferentie.
Ronald Keijzer en Iris Verbruggen
De titel van de 39e Panama-conferentie, Reken-wiskundeonderwijs in 3D, verwijst naar diepgang in het overdenken van het reken-wiskundeonderwijs. Dit verslag analyseert hoe deze diepgang in de overdenking naar voren kwam in verschillende bijdragen aan de conferentie. We stellen vast dat de verschillende dimensies in ...

Opportunities-to-learn in Nederlandse reken-wiskundemethodes voor het basisonderwijs.
Marc van Zanten
Marc van Zanten onderzocht in zijn promotieonderzoek de bijdrage die Nederlandse reken-wiskundemethodes leveren aan de opportunity-to-learn die basisschoolleerlingen wordt geboden. Hiertoe werden achttien huidige en vroegere methodes geanalyseerd op drie aspecten: de aangeboden leerinhoud, de gestelde prestatieverwa...

Artikelen mei 2021 Volgens Bartjens - Ontwikkeling en Onderzoek
Ronald Keijzer
Bij ieder nummer van het tijdschrift Volgens Bartjens verschijnen twee artikelen in Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek. Deze verdiepende artikelen zijn alleen online beschikbaar. Bij dit nummer gaat het om een bijdrage van Marc van Zanten, naar aanleiding van zijn promotieonderzoek, en het verslag van de 3...
Wat we kunnen leren van het TIMSS-onderzoek
Annette Markusse
Begin februari steeg het waterniveau in de Nederlandse rivieren. Door grote hoeveelheden regen en sneeuw in Duitsland en Zwitserland liepen veel uiterwaarden onder. Iris Verbruggen, onze kersverse eindredacteur, woont vlakbij de Waal. Iedere dag ging ze samen met haar zoontjes even kijken hoe het water steeds hoger ...
_w400_h260_bgtop.jpg)
Nederlandse basisschoolleerlingen zijn beter gaan rekenen
Martina Meelissen en Lin Weijn
De rekenvaardigheden van groep 6 leerlingen zijn in 2019 toegenomen. Dit blijkt uit het internationale trendonderzoek TIMSS. Nederland hoort voor rekenen weer tot de subtop. Jongens zijn echter nog steeds betere rekenaars dan meisjes. Leerlingen die thuis soms of geen Nederlands spreken, rekenen beduidend minder goe...
_w400_h260_bgtop.jpg)
TIMSS-2019 beschouwd door twee bestuursleden van NVORWO
Michiel Veldhuis en Jenneken van der Mark
Wat een hoopgevende en positieve titel staat er boven het artikel van Martina Meelissen en Lin Weijn in dit nummer van Volgens Bartjens! Uit het TIMSS-rapport van 2019, waarover zij een boekje opendoen in hun artikel, blijkt dat de rekenvaardigheid van groep-6-leerlingen in Nederland weer is toegenomen en terug is o...
_w400_h260_bgtop.jpg)
Boven, of onder NAP?
Bewijs uit het ongerijmde
Jaap van Lakerveld
Jaap van Lakerveld vertelt op rijm over de wereld van wiskunde en rekenen.
Rekencoördinator aan het woord
Angela Landoulsi en Jeannette Fölsche
Twee rekencoördinatoren reageren op enkele uitkomsten van het TIMSS-onderzoek.
_w400_h260_bgtop.jpg)
Verschillen tussen jongens en meisjes?
De Kennisrotonde onderzoekt hoe jongens en meisjes op school verschillen en welke facoren daarbij een rol spelen.
Femke Timmermans en Alfred Wald
De Kennisrotonde van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek is een uniek loket voor de snelle beantwoording van vragen uit het onderwijs met kennis uit onderzoek. Iedereen die werkt in of nabij de onderwijspraktijk van het basisonderwijs, voortgezet onderwijs, (voortgezet) speciaal onderwijs, middelbaar beroep...

TIMSS-resultaten in perspectief
Een analyse van enkele opgaven
Koeno Gravemeijer
Volgens het TIMSS-onderzoek zijn leerlingen in groep 6 de afgelopen jaren beter gaan rekenen in vergelijking met veel andere landen. Maar hoe is dit onderzocht?
Welke opgaven maakten de leerlingen en hoe sluiten die aan op ons curriculum? Op verzoek van Volgens Bartjens ging Koeno Gravemeijer op onderzoek uit.
...
Volgens… de onderwijsadviseur
Wat kunnen onderwijsadviseurs met de resultaten van TIMSS?
Conny Bodin-Baarends
Welke aanwijzingen geeft het rapport voor de inrichting van ons reken-wiskundeonderwijs? We vroegen het aan Conny Bodin. Zij bespreekt een aantal opvallende uitkomsten vanuit haar ervaring als onderwijsadviseur.
_w400_h260_bgtop.jpg)
Leerkansen in/en de methode
Differentiëren, niet determineren
Marc van Zanten
Methodes zijn belangrijk voor het leerstofaanbod dat leerlingen krijgen. Alle reken-wiskundemethodes bieden leerstof aan op verschillende moeilijkheidsniveaus. Hoe je daarmee omgaat is bepalend voor de leerkansen van je leerlingen.