Welkom
Volgens Bartjens is hét vaktijdschrift voor de praktijk van het reken-wiskunde-onderwijs. De inhoud van de artikelen is een toegankelijke mix van theorie, didactiek en praktijk, bedoeld voor leerkrachten, rekencoördinatoren, pabo-studenten, opleidingsdocenten, onderzoekers, adviseurs, ontwikkelaars en andere professionals die geïnteresseerd zijn in het reken-wiskundeonderwijs.

Draad van Ariadne
Bekijk ze allemaal
Word abonnee
Bekijk hier de mogelijkhedenRedactie
Neem contact op met de redactie
Cijfers & Letters
Gerhard Hartdorff
Nog nooit heb ik zoveel moeite gehad een column te schrijven als deze keer. Ik kwam er gewoon niet uit. Het idee was raakvlakken te zoeken tussen de domeinen van de nieuwe conceptkerndoelen voor taal en rekenen en wiskunde (zie afbeelding 1). Ik ging er dapper mee aan de slag en kon moeiteloos de domeinen overstijge...

Rekenen-wiskunde in verbinding
Verslag van de 41e Panamaconferentie
Ronald Keijzer, Iris Verbruggen en Isabelle de Vink
Op 1 en 2 juni 2023 vond de 41e Panamaconferentie plaats. Het thema van deze conferentie was ‘Rekenen-wiskunde in verbinding’. Dit verslag biedt een overzicht van de bijdragen aan de conferentie en analyseert hoe de conferentie kansen bood om tot perspectiefvolle verbindingen te komen.

Wat zegt het Peil-onderzoek over de rekenvaardigheid aan het einde van de basisschool?
Koeno Gravemeijer en Frans van Galen
In de media is het rekenniveau van de Nederlandse leerlingen regelmatig onderwerp van discussie. De uitkomsten van peilingsonderzoeken laten zien dat het door de overheid gewenste rekenniveau al jaren niet wordt gehaald. De discussie in de media lijkt vooral te gaan over elementaire rekenvaardigheden en enkelvoudige...

Laat de leerling aan het woord
Leren verwoorden van wiskundig denken
Nanke Dokter
Een leerkracht geeft les over breuken.
Leerkracht | Dus in het plaatje hiernaast zijn er drie van de acht, drie van de acht, drie achtste, is roze gekleurd. |
Leerkracht | K. |
Leerling K. | Maar dan zijn het er toch vijf? |
Leerkracht |
Vijf, wat zijn er vijf? |
Leerling K. | Die pannenkoek of piz... |

Een rekenkast op school
Veelgestelde vragen over het hoe en waarom van een rekenkast
Marinda Blokzijl en Jessica van der Straaten
Een goed gevulde en handige rekenkast op je school, wie wil dat nou niet? Maar hoe begin je, wat stop je erin en hoe organiseer je de kast effectief? Deze en vele andere veelvoorkomende vragen worden in dit artikel beantwoord. Hopelijk heb je na het lezen van dit artikel ook alle antwoorden gevonden om je eigen effe...

De rekenontwikkeling en onderwijsbehoeften van leerlingen
in perspectief van het voeren van rekengesprekken door leraren
Jarise Kaskens
Jarise Kaskens onderzocht in haar promotieonderzoek de invloed van leerling- en leraarfactoren op de rekenontwikkeling van leerlingen. De resultaten laten zien dat een stevige rekenbasis belangrijk is. Als de basis niet goed is kunnen leerlingen daar hinder van ondervinden als het rekenen wat complexer wordt. Ook ex...

Leren van rekengesprekken
Verbinding van onderzoek naar praktijk
Jarise Kaskens
We weten steeds meer over wat er wel en niet werkt bij het leren rekenen, maar niet alle inzichten bereiken de scholen. In dit artikel delen we de opbrengsten van promotieonderzoek gericht op de invloed van leerling- en leerkrachtfactoren op de rekenontwikkeling van leerlingen (Kaskens, 2022). Binnen dit onderzoek h...

Praatwolkjes in Pluspunt-2
Volgens het boekje
Marc van Zanten
In romans zijn dialogen belangrijk voor het verhaal. Voor het leren van rekenen-wiskunde zijn rekenwiskundige gedachtewisselingen evenzeer belangrijk, maar je komt ze niet tegen in methodes.
_w400_h260_bgtop.jpg)
Wiskunde en burgerschap
Annette Markusse en Iris Verbruggen
Kun je je ontwikkelen tot een zelfbewuste burger zonder iets te weten van getallen, hoeveelheden en maten? Misschien een beetje, maar makkelijk zal het niet zijn. Je hebt rekenen-wiskunde nodig om de wereld om je heen te begrijpen en je daar een weg in te vinden. In deze Volgens Bartjens richten we ons daarom op de ...

Geen zin om te rekenen
Uit de rugzak van meester Bartjens
Bart Heeling
Bradley heeft deze week geen zin om te rekenen. Niet eens één sommetje. En aangezien hij al zoveel strijd heeft meegemaakt in zijn slechts tienjarige bestaan, ga ik dat met hem niet aan.
Maar ik geloof wel in motivatie en in kwaliteit.
In zo'n geval biedt het omdenken van de situatie uitkomst.
‘Kan ik even bij je aa...

Ontwikkeling studielast rekenen-wiskunde 2009 - 2021
Ronald Keijzer
Dit artikel beschrijft de ontwikkeling van de studielast en contacttijd voor het vak rekenen-wiskunde in de lerarenopleiding basisonderwijs in de periode 2009-2021. Voor dit onderzoek is gebruik gemaakt van data die in de periode 2009- 2019 zijn verzameld. Gegevens uit 2021 zijn daaraan toegevoegd. De gevonden ontwi...

Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek september 2021
Ronald Keijzer
Bij ieder nummer van het tijdschrift Volgens Bartjens verschijnen twee artikelen in Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek. Deze verdiepende artikelen zijn alleen online beschikbaar. Bij dit nummer gaat het om een bijdrage van Carolien Duijzer en een van Adri Treffers. Duijzer schrijft over haar promotieonderz...
Rekencoördinatoren hebben een goed verhaal
De opmaat voor een nieuwe rubriek in Volgens Bartjens
Belinda Terlouw
In deze Volgens Bartjens mag het werk van de rekencoördinator niet ontbreken. Deze heeft immers een belangrijke rol als het gaat om de wijze waarop de reken-wiskundemethode op de basisschool wordt ingezet. Hoe strikt houden we ons aan het boekje? Waar volgen we de methode en waar laten we haar los? Vooral wanneer er...
Anders kijken naar basisvaardigheden
Van leren rekenen naar gecijferde burgertjes
Kees Hoogland
De resultaten van TIMSS 2019 zijn weer verschenen. De media staan bol van redeneringen en conclusies over wat de uitkomsten zeggen over de staat van ons (reken)onderwijs. Een belangrijk aspect blijft daarbij onderbelicht, namelijk een analyse van wat kinderen in deze tijd nu eigenlijk nodig hebben om zich te ontwikk...

Wiskunde in spontaan spel realiseren
Ronald Keijzer (Hogeschool iPabo) en Marjolijn Peltenburg (Marnix Academie)
Een case study in dit artikel beschrijft kenmerken van het leren van een leerkracht in groep 1 en 2. We reconstrueren hoe dit leren zich ontwikkelt in een heterogene professionele leeromgeving (PLG) van pedagogisch medewerkers, leerkrachten groep 1-2 en onderzoekers, die gericht is op het stimuleren van de taal- en ...
_w400_h260_bg.png)
Jong geleerd... Interactieve reken-spelletjes voor jonge kinderen
Jo Nelissen
Kinderen die niet de kans krijgen om in hun eerste levensjaren betekenisvolle ervaringen op te doen betreden de basisschool al met een achterstand. Spelletjes die uitdagen tot interactie, reflecteren en redeneren zijn van onschatbare waarde.

Rijke Rekenvragen & Spontane Rekenmomenten in de klas
Lotte Bijen, Danée Heijkamp en Ruben Kappers
Studenten aan de ALPO onderzochten wat rijke rekenvragen zijn en hoe ze samen met spontane rekenmomenten in de klas ingezet kunnen worden. In dit artikel delen ze hun bevindingen hierover.
_w400_h260_bgtop.jpg)
Soep met meester
Verhoudingsgewijs denken bij kleuters
Margien Bakker, Hans Huisman en Ronald Keijzer
In deze lesactiviteit leren jonge kinderen over verhoudingen door samen tomatensoep te maken. Meester Hans combineert taal, rekenen-wiskunde en onderzoekend leren, zodat de kinderen spelenderwijs nieuwe woorden ontdekken, leren redeneren over hoeveelheden en hun eigen smaakvoorkeuren verkennen. Deze vakoverstijgende...

Heeft een auto altijd vier wielen?
Verwondering en nieuwsgierigheid als motor voor de wiskundige denkontwikkeling van jonge kinderen.
Marije Bakker en Margreeth Mulder-Bunk
De auteurs laten aan de hand van praktijkvoorbeelden zien hoe je het probleemoplossend denken en redeneren bij kleuters kunt stimuleren. Ze gebruiken hiervoor zeven concrete kenmerken rond het belang van verwonderen en ontdekken.

Probleemoplossen down under
Volgens het boekje
Marc van Zanten
Wiskundig probleemoplossen in het primair onderwijs wint aan belangstelling en dat is niet alleen in Nederland het geval. Zo verscheen in 2022 in Australië de vierdelige serie Targeting Maths: Problem Solving. Voor elk van de jaren 3 tot en met 6 (groep 5 tot en met 8) is er een boek. Volgens de auteurs is probleemo...

Frisse kijk op basisvaardigheden rekenen
Kees Hoogland
In dit artikel gaat Kees Hoogland dieper in op welke hedendaagse basisvaardigheden reken-wiskunde belangrijk zijn en welke minder relevant lijken te worden. Dit is soms een ingewikkelde discussie, omdat de pen-en-papierprocedures uit de vorige eeuw veelal beschouwd worden als het hart van het rekenonderwijs op de ba...

Leren via probleemoplossen
Optellen en aftrekken van breuken
Adri Treffers
Kirschner et al. (2018) geven aan dat ontdekkend leren en probleemoplossen teveel vraagt van het werkgeheugen. Dat neemt niet weg dat ontdekkend leren en probleemoplossen centraal staan in de didactische aanpak die gebruikt wordt in hoogst scorende landen. Een analyse van het optellen van ongelijknamige breuken toon...
_w400_h260_bgtop.jpg)
Verbinden en verbanden
Van de voorzitter
Jenneken van der Mark
Wat een prachtige woorden voor een thema van deze versie van ons vakblad Volgens Bartjens. Vanuit wiskundig oogpunt, omdat wiskunde nooit op zichzelf staat, maar voortdurend in verbinding is met de wereld om ons heen. Dit geldt evengoed voor de vereniging, want wat is een vereniging zonder verbinding? Hoe belangrijk...

Breuken in een breder perspectief
Geeke Bruin-Muurling
In het onderwijs is er steeds meer aandacht voor de rol van basisvaardigheden in de dagelijkse praktijk en beroep. Toepasbaarheid van wat op school geleerd is dan ook steeds vaker een onderwerp voor discussie. Er bestaat een beeld van geringe toepasbaarheid van breuken, bovendien wordt het rekenen met breuken als mo...

Bagage voor de toekomst
Conceptkerndoelen rekenen en wiskunde
Marc van Zanten
Op 28 september jongstleden zijn voorstellen voor geactualiseerde kerndoelen rekenen en wiskunde en Nederlands opgeleverd aan de demissionair minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs, Mariëlle Paul.[i] Deze conceptkerndoelen zijn ontwikkeld door teams van leraren en andere experts en zijn bedoeld voor het prima...

Nieuwsgierigheid als voorwaarde
Rekencoördinator aan het woord
Melanie Donken- Baijense
Na een opleiding van anderhalf jaar studeerde ik in februari 2023 af als rekencoördinator aan de Hogeschool KPZ. Tijdens mijn opleiding ben ik heel anders tegen het reken-wiskundeonderwijs gaan aankijken. Rekenonderwijs is niet alleen het volgen van de methode, in de hoop dat al je leerlingen goed meekomen en de doe...

Rekenschap van taal
Annette Markusse en Iris Verbruggen
Dit themanummer gaat over de verbinding tussen rekenen en taal. Het gaat over het idee dat je taal nodig hebt om te kunnen denken, en om daarover met anderen te kunnen praten. Als leerkracht zul je daarom tijdens de rekenles altijd oog moeten hebben voor de talige kant van het vak. In deze Volgens Bartjens kun je le...

We moeten onze rekenlessen taliger maken
Volgens... de onderwijsadviseur
Annette Markusse
Pieter Gerrits is onderwijsadviseur bij de Onderwijsontwikkelaar en redactievoorzitter van JSW. Hij pleit voor veel aandacht voor taal tijdens de rekenles. Annette Markusse ging hierover met hem in gesprek.

Rekenen met nieuwkomers
Rekencoördinator aan het woord
Ilse Roozen en Reni Timmermans
Rekenonderwijs aan nieuwkomers kent specifieke uitdagingen. Kinderen kunnen traumatische ervaringen hebben waardoor ze niet aan leren toekomen. De verschillen in vaardigheid zijn groot, bijvoorbeeld omdat kinderen in vluchtelingenkampen nauwelijks of geen onderwijs hebben genoten. Maar voor allen geldt dat de mate w...
_w400_h260_bgtop.jpg)
Samen het rekenonderwijs verbeteren
met een digitale methode
Nina Boswinkel en Lisanne Martens
Het gebruik van digitale middelen is niet meer weg te denken uit de dagelijkse routine van een leerkracht. Loop een willekeurige klas binnen en de kans is groot dat de leerlingen rekenen op chromebooks en de leerkracht de vorderingen van de leerlingen volgt op een dashboard. In dit artikel laten de auteurs zien hoe ...

Ontgoochelen
Groetjes van groep 3 en 4
Lia van Diem | Illustratie: Helen van Vliet
Zowel de kinderen van groep 3 als van 4 zijn aan het rekenen. Ik loop rond tot iemand mijn hulp vraagt. Het is Maya uit groep 3. ‘Ik snap dit niet.’ zegt ze en wijst naar één som.

Angst en falen houden elkaar in de greep bij rekenen en wiskunde
Brenda Janssen
Rekenangst en wiskundeangst worden gekenmerkt door een naar, gespannen gevoel dat opkomt wanneer men geconfronteerd wordt met rekenkundige dan wel wiskundige vraagstukken of met het vooruitzicht om dergelijke vraagstukken op te moeten lossen.

Denken in conceptuele doelen voor groep 1 en 2
Ronald Keijzer, Martine van Schaik, Annerieke Boland
In het project ‘Rekenen op spel’ onderzochten we hoe professionals in de voorschool en in groep 1 en 2 en de wiskundige ontwikkeling van kinderen kunnen ondersteunen en stimuleren binnen de context van het spontane spel van de kinderen.

40x Panama: verleden, heden en toekomst
Verslag veertigste Panama-conferentie
Ronald Keijzer en Iris Verbruggen
Op 30 juni en 1 juli 2022 vond de veertigste Panama-conferentie plaats. Nadat de 39ste editie online plaatsvond, zijn de deelnemers verheugd om deze conferentie weer in de bossen van Zeist te mogen bezoeken om inspiratie en informatie op te halen voor het verder ontwikkelen van het reken-wiskundeonderwijs.

Computational thinking op de lerarenopleiding basisonderwijs: een praktijkverkenning
Rosanne Hebing, Anna Hotze en Ronald Keijzer
Een eerder artikel in Volgens Bartjens - Ontwikkeling en Onderzoek plaatste computational thinking (CT) in haar theoretische context als onderwijskundig concept dat zijn oorsprong kent in de informatica en dat nauw verbonden is met rekenen-wiskunde. Het huidige artikel bespreekt de resultaten van een vragenlijst die...

Spelen met getallen
Frans van Galen en Femke Keers
Een rijk rekenprobleem heeft niet altijd een verhaal nodig. In de les die hier beschreven wordt, puzzelen de leerlingen met fiches waarop de getallen 1 tot en met 9 staan.
Dit is een meer uitgebreide versie van het artikel in de gedrukte versie van Volgens Bartjens. Het bevat ook links naar video-opnamen van de les....