Welkom
Volgens Bartjens is hét vaktijdschrift voor de praktijk van het reken-wiskunde-onderwijs. De inhoud van de artikelen is een toegankelijke mix van theorie, didactiek en praktijk, bedoeld voor leerkrachten, rekencoördinatoren, pabo-studenten, opleidingsdocenten, onderzoekers, adviseurs, ontwikkelaars en andere professionals die geïnteresseerd zijn in het reken-wiskundeonderwijs.

Draad van Ariadne
Bekijk ze allemaal
Word abonnee
Bekijk hier de mogelijkhedenRedactie
Neem contact op met de redactie
Samen ontwerpen van de Grote Rekendag
Nicolien van Haeften en Ronald Keijzer
Dit artikel beschrijft wat het ontwerpproces van de Grote Rekendag 2022 typeert. Ontwerpoverwegingen zijn zichtbaar gemaakt en er is nagegaan hoe deze afhangen van de samenwerking en achtergronden van de verschillende onderwijsprofessionals die samenwerken in het ontwerpen van de Grote Rekendag.
Uit de huidige stud...
Lied Panama 40 jaar
Uit de rugzak van meester Bartjens
Marjolein Kool
De veertigste Panamaconferentie is in aantocht. Op 30 juni en 1 juli 2022 zal dit bijzondere jubileum gevierd worden. De organisatie heeft kosten nog moeite gespaard en onder andere André Rieu met zijn orkest uitgenodigd. Marjolein Kool heeft een passende tekst gemaakt en omdat het belangrijk is dat alle aanwezigen ...

Geen dag hetzelfde
Groetjes van groep 4
Lia van Diem | Illustratie: Marjolijn Brouwer
Net als vorige week neem ik vier kinderen mee uit groep 4. Het zijn redelijk sterke rekenaars en het is de bedoeling dat we verder gaan waar we vorige keer gestopt zijn. Dat is met wat grotere getallen rekenen.

Kijken naar Kinderen
Beelden brengen rekencoördinatoren op verhaal
Belinda Terlouw
In het schooljaar 2021-2022 is de NVORWO in samenwerking met diverse partners gestart met het organiseren van masterclasses. Op 6 oktober jl. stond Belinda Terlouw op het programma met een masterclass over Kijken naar Kinderen. Hierin liet ze aan rekencoördinatoren zien hoe je deze methodiek als middel kunt inzetten...

Rekenen op alle niveaus
Iris Verbruggen en Annette Markusse
‘Veel leerlingen leren niet zo goed rekenen als ze zouden kunnen’, kopt Marleen van der Lubbe naar aanleiding van het verschijnen van het onderzoek Peil.Rekenen-Wiskunde. Als elke leerling op zijn eigen niveau kan leren rekenen: hoe mooi zou dat zijn?
_w400_h260_bgtop.jpg)
De didactische dictator
Volgens het boekje
Marc van Zanten
Niveauverschillen zijn iets om je bij neer te leggen – dat leek wel de onuitgesproken gedachte achter de in 1952 uitgebrachte rekenmethode Naar aanleg en tempo. De auteurs verzetten zich tegen het vroegere idee dat kinderen hun denken het beste zouden ontwikkelen door rekenen. De gevolgen daarvan? ‘Overdadig’ veel r...

Rekenonderwijs op het mbo
Rekencoördinator aan het woord
Martine van der Kolk
Hoe bereid je mbo-studenten goed voor op hun rekenexamen1? Deze vraag staat vaak centraal in discussies over goed rekenonderwijs op het mbo. En eigenlijk is dit jammer, want enerzijds ligt de focus daardoor volledig op het rekenexamen terwijl wij onze studenten niet alleen moeten voorbereiden op hun rekenexamen maar...

Rekenen met het hoofd
Annette Markusse en Iris Verbruggen
Wat leerlingen op de basisschool moeten leren, is meer dan alleen vlot rekenen met getallen. Ze moeten ook leren omgaan met getalsmatige informatie in verschillende situaties, bijvoorbeeld tijdens het doen van boodschappen, het reizen met het openbaar vervoer of het lezen van nieuwsberichten. Onze leerlingen moeten ...

Rekenangst is geen leerlingkenmerk
Interview met Kees Hoogland
Annette Markusse
Op 2 juni 2021 werd Kees Hoogland officieel geïnstalleerd als lector binnen het lectoraat Wiskundig en Analytisch Vermogen van Professionals van Hogeschool Utrecht. Hoog tijd voor een interview met deze kersverse lector.

Reken-wiskundeonderwijs in 3D. Verslag van de 39e Panama-conferentie.
Ronald Keijzer en Iris Verbruggen
De titel van de 39e Panama-conferentie, Reken-wiskundeonderwijs in 3D, verwijst naar diepgang in het overdenken van het reken-wiskundeonderwijs. Dit verslag analyseert hoe deze diepgang in de overdenking naar voren kwam in verschillende bijdragen aan de conferentie. We stellen vast dat de verschillende dimensies in ...

Wekt dit jouw nieuwsgierigheid?
Onderzoek je eigen wiskundige houding
Annette Markusse
Vrouw smokkelt 2 kilo goud in schoenen
Een Russische vrouw is bij een controlepost in Siberië betrapt met bijna twee kilo goud in haar schoenen. Volgens de lokale autoriteiten probeerde ze acht goudstaven met een totale waarde van zo’n 5 miljoen roebel (71.000 euro) over de Chinese grens te smokkelen.De vrouw viel op...

Aftrekopgaven rijgen of aanvullen
Hickendorff, M. (2021)
Er bestaan verschillende strategieën om aftrekopgaven zoals 812-784 op te lossen. In de huidige studie staan de strategieën rijgen (stapsgewijs aftrekken van 784) en aanvullen (optellen vanaf 784) centraal. De onderzoeksvraag is in hoeverre leerlingen hun strategie adaptief kiezen: de ‘beste’ strategie kiezen voor d...

Op weg naar NVORWO onderzoeksagenda
Keijzer, R. & Veldhuis, M. (2020).
Geringe aandacht voor vakdidactisch onderzoek bij rekenen-wiskunde was aanleiding voor de NVORWO om een vakdidactische onderzoeksagenda op te laten stellen. Om de leden van de vereniging te ondersteunen bij keuzes die typerend zijn voor een dergelijke agenda worden in dit artikel aspecten van een dergelijke ...

Aan de slag met meten
Een meethoek in de middenbouw
Uschi van der Velden en Pauline van Vliet
Met ervaringsgerichte meetactiviteiten wordt rekenen met maten leuker en werk je aan een stevige basis voor inzichtelijk rekenen. Doen wordt snappen als je leerlingen de mogelijkheid kunt geven om vanuit de activiteiten hun opgedane ervaringen om te zetten naar bruikbare kennis over meten.In dit artikel geven Uschi ...

Rondje rekencircuit
Meetkunde moet je doen!
Margreeth Mulder en Marije Bakker
Wiskunde is overal om ons heen maar eigenlijk nooit als kale sommen. Veel van de wiskunde om ons heen heeft te maken met meetkundige aspecten. En meetkunde moet je ervaren en moet je vooral zelf doen.

Spelen met tijd
Digitale tijd met digitale middelen
Ronald Keijzer, Petra Farber, Anna Hotze, Annet Voskuil
Op OBS de Stap in Landsmeer onderzoekt een innovatieteam hoe je computational thinking kunt integreren in het onderwijs1. Leerlingen uit de hoogste groepen worden ingeschakeld om onderwijs te ontwerpen voor jongere kinderen. Zo kunnen verschillende jaargroepen tegelijkertijd en met dezelfde activiteit leren. In een ...
_w400_h260_bgtop.jpg)
Reken-wiskundeonderwijs tijdens Corona
COVID-19: de scholen op slot
Jelle Brandsma, Femke Keer en Loek Spitz
Toen in maart 2020 de scholen sloten in verband met de corona-pandemie, werd het onderwijs enorm op de proef gesteld. Maar met de gebruikelijke flexibiliteit van leraren ging iedereen op zoek naar andere manieren om de leerlingen les te kunnen geven. In dit artikel doen de auteurs verslag van een vragenlijstonderzoe...
_w400_h260_bgtop.jpg)
Getalbegrip tot en met 100 in rekenspellen
Beheersen en onderhouden van de kennis van drempel 2
Anneke Noteboom
Een goed getalbegrip is essentieel voor het leren rekenen en voor gecijferdheid. Hoe je aan getalbegrip kunt werken laat Anneke Noteboom zien in dit artikel.
_w400_h260_bgtop.jpg)
Serieus spelen
Hoe de spellenkast van Anneke Noteboom zich vulde
Magda van der Wulp
Sinds het schooljaar 2006-2007 verzorgt Anneke Noteboom in Volgens Bartjens de rubriek Spel in de rekenles. Honderden leraren hebben haar lezingen en workshops over dit onderwerp bijgewoond, waardoor ze hun rekenonderwijs hebben kunnen verrijken.
In dit nummer verschijnt haar 71e en tevens laatste Spel in de reken...
_w400_h260_bgtop.png)
Wat een spel!
Van de voorzitter
Jenneken van der Mark
Column van NVORWO-voorzitter Jenneken van der Mark over spelen en spelletjes doen.

Make it!
Spel in de rekenles (71)
Anneke Noteboom
In de laatste editie van haar rubriek 'Spel in de Rekenles' beschrijft Anneke Noteboom een spel dat ze zelf heeft ontworpen: Make it!
In Make it! gaat het om bewerkingen met kleine getallen en flexibel omgaan met getallen en bewerkingen.

Spel in de rekenles - Hive
Anneke Noteboom
Hive is een spel voor 2 spelers, waarbij je logisch moet denken en redeneren. Het kan gespeeld worden vanaf groep 4.
_w400_h260_bg.png)
Rekenen in thema's - Marian van Veen
Marian van Veen
De methode opzij leggen en werken aan een thema biedt prachtige kansen op rijk rekenonderwijs. Wie rekening houdt met een aantal belangrijke aspecten geeft leerlingen voldoende ruimte en zorgt tevens dat het werken aan een thema niet vrijblijvend is.
_w400_h260_bg.png)
Proeven in de keuken van Fred Goffree - Pabostudenten experimenteren met een opleidingsmethode
Linda Denissen, Amy de Waele, Hans van 't Zelfde
Wie het reken-wiskundeonderwijs vooruit wil helpen kan niet zonder contacten met het veld. Fred Goffree is zich dat bewust en riep bij het schrijven van zijn opleidingsboek de hulp van 5 Pabo-studenten in.
_w400_h260_bg.jpg)
Rekenen op kaartjes (jrg. 38 nr. 3, 2019)
Geeke Bruin-Muurling en Anneke Noteboom
De auteurs beschrijven hoe je als leerkracht of rekencoördinator spellen kunt zoeken die niet alleen specifiek passen bij de doelen van de rekenles maar juist ook hoe je zelf bij bepaalde rekendoelen een eenvoudig spel kunt bedenken of kinderen aanmoedigen om dit te doen.
_w400_h260_bg.png)
Praktische voorbeelden bij "Rekenproblemen open aanbieden" - Jaargang 27, nummer 2
Frans van Galen en Lia Oosterwaal
Praktische voorbeelden over hoe je kinderen kunt leren redeneren over open rekenproblemen.

Spel in de rekenles - Clever (jrg. 38, nr. 3, 2019)
Anneke Noteboom
Bij het rekenspel Clever moet je je hersens gebruiken! Bij Clever gaat het om handig spelen en redeneren en niet zo zeer om handig rekenwerk.
_w400_h260_bg.png)
eXcellent rekenen; Rekenen voor (hoog)begaafde leerlingen - Suzanne Sjoers
Suzanne Sjoers
Voor sommige rekenaars biedt het reguliere reken-programma niet voldoende uitdaging. Aan de hand van de ervaringen van twee leerlingen bespreekt Suzanne Sjoers oorzaken van motivatieverlies en laat zien hoe eenvoudige aanpassingen de les weer leuk maken.
_w400_h260_bg.png)
Wiskunde op straat; Rekenen in de hoofdrol - Harrie Sormani
Harrie Sormani
Als Harrie Sormani zonder hulp van computers en moderne elektronica in Denemarken aankomt, heeft iedereen op de camping zijn eigen oplossing voor Pabo-studenten die niet kunnen rekenen....
_w400_h260_bg.png)
Waar zitten we in de leerlijn? - Het juiste moment kiezen voor automatiseren
Ceciel Borghouts en Cathe Notten
Gememoriseerde en geautomatiseerde kennis hebben we nodig. Het is erg onhandig als eenvoudige basisvaardigheden niet geautomatiseerd zijn, want leerlingen hebben die kennis nodig om verder te komen. Het is wel belangrijk dat het moment goed gekozen wordt.
_w400_h260_bg.png)
Tikkie, jij bent 'm; het spelenderwijs oefenen van de telrij is van groot belang - Julie Menne
Julie Menne
Ogenschijnlijk lijkt het een simpel tikspelletje: lopen door de klas en de telrij opnoemen. Onder deze eenvoudige oefenvorm gaan echter kansen schuil voor het leren van zeer fundamentele kennis en vaardigheden. Dit spel mag in geen enkele school ontbreken

Spel in de rekenles: Game of trains (Jrg. 37 nr. 4, 2018)
Anneke Noteboom
Nee, niet Game of thrones, maar Game of trains. Een kaartspelletje waarbij de spelers getallen op volgorde moeten krijgen van laag naar hoog. Dit eenvoudige spel is een mooie aanvulling op de spellen waarmee de rekendrempels uit het rekenmuurtje geoefend kunnen worden.
_w400_h260_bg.png)
Werk aan de winkel - Kleuters als kleine zelfstandigen
Erica de Goeij
Uitdagende hoeken kunnen in de kleutergroepen gouden leermomenten opleveren. Die gouden leermomenten kun je echter niet afdwingen. Toch kunnen de inrichting van de hoek en inspirerende lesactiviteiten onder leiding van de leerkracht de kansen vergroten.

Meetkundig kijken
Rekenen-wiskunde buiten de school
Frans van Galen en Annette Markusse
Meetkunde is een onderwerp waarbij leerlingen niet achter hun tafeltje kunnen blijven zitten. Frans van Galen en Annette Markusse beschrijven een project rond meetkunde-opdrachten in een kerk. In het artikel komt het tekenen met perspectief aan de orde en ook het meten van de hoogte van de kerk. De 2 onderwerpen heb...
_w400_h260_bg.png)
Wennen aan geschreven getallen - Kinderen geven zelf betekenis aan getalsymbolen
Peter Landweer
Begin groep 3 leren kinderen getalsymbolen gebruiken. Dat lijkt eenvoudig, maar niet voor iedereen. Die tekens bezitten immers geen zichtbare (en dus telbare) relatie met de aantallen waar ze voor staan. Hoe maken kinderen zich de cijfers eigen?

Spel in de rekenles - MEP
Anneke Noteboom
Een spel beschrijven dat wel ontwikkeld is maar nog niet in een winkel ligt, is dat wel slim? Misschien niet, maar we doen het gewoon! Want MEP is een schitterend spel, mooi in al zijn eenvoud. Ontworpen en gemaakt door leerlingen uit groep
6, 7 en 8.